TORUŃ

26 maja 2017 r. w Sejmie RP w Warszawie odbyła się konferencja nt. trzeźwości i zapobiegania alkoholizmowi. Przedstawiono na niej stanowisko prezydenta Torunia Michała Zaleskiego w sprawie zadań dla jednostek samorządu terytorialnego wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi.

Stanowisko w imieniu prezydenta Zaleskiego przedstawił dyrektor Wydziału Ewidencji i Rejestracji UMT Krzysztof Kisielewski. Zawiera ono propozycje zmiany ustawy mające na celu wprowadzenie do niej narzędzi, które pozwoliłyby samorządom skuteczniej realizować przypisane im działania.

Stanowisko Prezydenta Miasta Torunia dot. spraw związanych z udzielaniem zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych w związku z konferencją: „Ku trzeźwości Narodu. Odpowiedzialność rodziny, Kościoła, państwa i samorządu”

Jako przedstawiciel samorządu terytorialnego pragnę zabrać głos w dyskusji dotyczącej realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016 r., poz. 487 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 1 tej ustawy organy administracji jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy. W celu skutecznej realizacji tych zadań właściwe organy samorządu terytorialnego powinny dysponować odpowiednimi narzędziami, których w wielu przypadkach brakuje. W związku z tym zwracam się z prośbą o podjęcie działań legislacyjnych, mających na celu zmianę przepisów ww. ustawy, a mianowicie:

1. W art. 12 ww. ustawy poszerzyć uprawnienia rad gmin, dzięki którym mogły by one ustalać warunki sprzedaży napojów alkoholowych, w tym np.: limity punktów sprzedaży napojów o zawartości  pow. 4,5%  alkoholu (z wyjątkiem piwa) także w poszczególnych częściach miasta/gminy; określać godziny sprzedaży ww. rodzajów napojów alkoholowych w poszczególnych częściach miasta/gminy; czy ustanowić zakaz sprzedaży napojów alkoholowych przez okienko.

Takie uprawnienia właściwych rad gmin da gminom większe możliwości realizacji działań mających na celu ograniczanie dostępności napojów alkoholowych.

1. W art. 18 ust. 10 pkt 3, który dotyczy cofania zezwoleń w przypadku zakłócania porządku publicznego, należałoby wykreślić fragment uzależniający wydanie decyzji o cofnięciu zezwolenia od potwierdzenia związku przyczynowego zdarzenia ze sprzedażą napojów alkoholowych w danym punkcie sprzedaży, ponieważ nie jest możliwe ustalenie takiego związku w toku postępowania administracyjnego (również organy porządkowe nie są w stanie dokonać takich ustaleń), co czyni przepis w zasadzie martwym, co z kolei powoduje, że w wielu przypadkach – mimo ewidentnego zakłócania porządku – decyzje o cofnięciu zezwolenia są uchylane przez organ drugiej instancji. Tak się dzieje np. w przypadku zakłócania porządku publicznego poprzez głośną muzykę, ponieważ organy drugiego stopnia uważają, że zbyt głośne odtwarzanie muzyki w lokalu, w którym odbywa się sprzedaż napojów alkoholowych, nie ma żadnego związku z tą sprzedażą. Natomiast przedsiębiorcy prowadzący lokale gastronomiczne i osiągający z tego zyski, mogą podjąć kroki, które wyeliminują negatywne zdarzenia, np. poprzez wynajęcie ochrony, wprowadzenie monitoringu, skuteczne wygłuszenie lokalu. Dlatego zmiana przepisów w tym zakresie pozwoliłaby z pewnością wyeliminować brak możliwości skutecznego działania organów gminy.

1. W art. 18 ust. 10, w którym są podane przypadki powodujące cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, dodać możliwość cofnięcia zezwolenia na podstawie udokumentowanego faktu przebywania w lokalu gastronomicznym, w którym prowadzona jest sprzedaż tych napojów, nietrzeźwych osób nieletnich (w przypadku nie powiadomienia o tym fakcie organów porządkowych przez podmiot, który prowadzi lokal). Obecnie, na tle stosowania przepisu art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a) ww. ustawy (przepis ten nakazuje cofnięcie zezwolenia w przypadku sprzedaży alkoholu osobie nieletniej), należy stwierdzić, że regulacja ta nie pozwala
   na taką reakcję, a udokumentowanie sprzedaży alkoholu osobie nieletniej jest bardzo utrudnione, w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe, gdyż osoba dokonująca kontroli musiałby być obecna podczas dokonywania zakupu przez osobę nieletnią. Ponadto w wielu przypadkach zakupu może dokonać osoba pełnoletnia, a spożywać osoba nieletnia.

1. W art. 14 ww. ustawy dopisać zakaz sprzedaży napojów alkoholowych na stacjach benzynowych i przyległych do nich obiektach. Moim zdaniem ten problem wymaga zdecydowanych działań, ponieważ stacje benzynowe stały się sklepami monopolowymi, gdzie o każdej porze dnia i nocy można kupić alkohol – taki obraz stacji paliw zaczyna utrwalać się w świadomości Polaków.

1. Kolejnym ważnym zagadnieniem, wymagającym zmian ustawowych, jest sprawa ustalenia zasad udzielania zezwoleń, w przypadku, gdy ilość podmiotów zainteresowanych sprzedażą napojów alkoholowych o zawartości pow. 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa) jest większa niż ilość wolnych do rozdysponowania punktów określonych limitem przez radę gminy. Taka sytuacja  występuje, między innymi, na terenie Torunia.

Gmina Miasta Toruń realizuje cele ww. ustawy zmierzające do ograniczania  dostępności  napojów alkoholowych o zawartości pow. 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa) poprzez ich reglamentację. Ustalony przez Radę Miasta Torunia limit punktów sprzedaży detalicznej (obecnie wynosi 131 punktów na prawie 200 000 mieszkańców), jest wynikiem zgody zawartej pomiędzy ugrupowaniami w Radzie Miasta Torunia. Natomiast zainteresowanie przedsiębiorców uzyskaniem tych zezwoleń jest nadal duże, zdecydowanie przewyższające ilość zezwoleń możliwych do udzielenia. Brak szczegółowych ustawowych rozwiązań w przyznawaniu zezwoleń, w przypadku gdy wnioskodawców jest więcej niż wolnych do rozdysponowania punktów, powoduje, że wydawane w tych sprawach decyzje są zaskarżane i często uchylane przez organy wyższych instancji, a orzecznictwo w tym zakresie nie jest spójne i nie pozwala na określenie precyzyjnego sposobu rozdysponowania wolnych punktów sprzedaży w takiej sytuacji. Tut. organ jest za dalszym utrzymaniem tego poziomu reglamentacji, ponieważ ograniczanie dostępności ma zdecydowany wpływ na ograniczanie spożycia. W związku  z tym chcemy poddać pod rozwagę możliwość ustawowego doprecyzowania zasad udzielania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.

Brak ustawowych rozwiązań w tej kwestii spowodował, że sposób prowadzenia postępowania wyznaczony został przez orzecznictwo sądów administracyjnych – wg  Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 06.06.2012 r., sygn. akt II GSK 575/11, w takim przypadku należy przeprowadzić jedno wspólne postępowanie, którego stronami są wszyscy przedsiębiorcy, którzy są zainteresowaniu uzyskaniem zezwolenia i  w związku z tym mają prawo zaskarżania wydanych rozstrzygnięć. Wskazany przez sądy administracyjne sposób prowadzenia postępowania spowodował, że przedsiębiorcy, którym tut. organ odmówił wydania zezwolenia, każdorazowo zaskarżają rozstrzygnięcie o udzieleniu zezwolenia innemu przedsiębiorcy, co powoduje, że ci ostatni nie mogą korzystać z udzielonego zezwolenia, a postępowanie sądowo-administracyjne w tych sprawach trwa często kilka lat.

Można by np. wzorem ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 471 z późniejszymi zmianami) wprowadzić zasadę, że w przypadku większej ilości wniosków, niż ilość zezwoleń możliwych do rozdysponowania, organ zezwalający ogłasza i przeprowadza przetarg i następnie wzorem ww. ustawy, w przepisach wykonawczych określić szczegółowe warunki przeprowadzenia takiego przetargu.

Mając na uwadze obowiązek realizowania przez organy samorządu terytorialnego zadań wynikających z ww. ustawy, celowym byłoby wprowadzenie proponowanych powyżej zmian, co pozwoliłoby na skuteczniejsze działania samorządów w zakresie ograniczania spożycia napojów alkoholowych.

Michał Zaleski

Prezydent Miasta Torunia